ओली सरकारले तोड्यो भारतको दादागिरी : भारतीय नोटलाई नेपालमा रोक, भारतलाई ठुलो तनाव, दिल्लीमा खैलाबैला
काठमाडौं ,पाैष ९।नेपालमा, दुई हजार, पाँच सय र दुई सय भारतीय नोटहरू अवैध घोषित गरिएको छ । यी नोटहरू भारतमा सन २०१६ मा नोबन्दी भएपछि नेपालमा बन्देज गरिएको हो । ८ नोभेम्बर, २०१६ को साँझमा, भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले ५०० र १००० का नोटलाई बन्द गरेका थिए ।
भारतमा प्रतिबन्धको लगभग दुई वर्षपछि, नयाँ नोटहरू नेपालमा पनि अवैध घोषित गरिएको हो । यस बारेमा जानकारी प्राप्त गर्न, बीबीसी संवाददाता भुमिका रायले नेपालको राजधानी, काठमाडौंमा बीबीसी हिंदी रेडियो सम्पादक राजेश जोशीसँग कुरा गरेकी छिन ।
उनकानुसार सरकारले भारतीय नोटहरु नेपालमा नचल्ने निर्णय केपी शर्मा ओली नेतृत्वको सरकारले सोमबार गरेको थियो तर बिहिबार मात्रैं सार्वजनिक रुपमा यसको घोषणा गरेको हो । नेपाल सरकारका प्रवक्ता गोकुल बास्कोटाले भने,“दुई हजार, पाँच सय र दुई सय रुपैयाँको भारतीय नोटले अब कुनै सामान लिने वा उनीहरूलाई भारतबाट ल्याउन दिइने छैन ।” यो सँगैं भारतीय बजारमा भुइचालो गएको विश्लेषण हुन थालेको छ । उनले बताए कि भारतमा प्रतिबन्धको पछि, सधैँ यो मुद्दालाई चर्चा पाइरहेको छ ।
किन यो समस्या दुई वर्ष पछि उठाइयो
भारतीय मुद्रा नेपाल मा सजिलै संग पाइन्छ । यहाँ धेरै मान्छे भन्छन् कि तिनीहरुसँग अझैसम्म भारतीय पुराना हज़ार र पाँच सयको नोटहरू छन् जुन भारतद्धारा फिर्ता लिइएको छैन । एकपटक नेपालको केन्द्रीय बैंकले दिएको सुचनानुसार नेपालमा लगभग ८ करोड भारतीय रुपैयाँ बराबरको पुरानो नोटहरू छन् ।
भारतका पुरानो टिप्पणीहरूले नेपाल भारतदेखि केही असन्तुष्ट थियो । नेपालले भारतलाई पटकपटक नेपालमा रहेको पुरानो नोटहरु साट्न अनुरोध गरेको थियो तर भारतले नेपालको यस कुरालाई महत्व दिएर हेर्न सकेन ।
सेप्टेम्बर २०१८ मा, नेपालको विदेश विनिमय व्यवस्थापन विभागका कार्यकारी निर्देशक भिष्मराज ढुङ्गानाले भने, किन भारतले आफ्नो पुरानो नोट परिवर्तन गर्दैन रु बीबीसी हिन्दी रेडियो सम्पादकले यो कुरा बताउछन कि यो प्रश्न तबसम्म उठाइयो जब सम्म भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी जनकपुरम भ्रमण गर्न नेपाल आएका थिए । नेपालका प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले पनि यो मुद्दा उनको सामने अगाडि बढाएका थिए । भारतले नेपालको यस कुरालाई खास महत्व दिएर हेर्न छोडेको थियो ।
तर पछि केहि अरु थप समस्या पनि भयो, जसले दुई देशका बिचमा दुरी बढ्न गयो । यस कारणले नेपाल सरकारले भारतका नयाँ नोटहरू अवैंध घोषणा गर्ने निर्णय गरेको छ। यद्यपि, नेपाल सरकारले दुई हजार, पाँच सय र दुई सय नयाँ नोटहरू भन्दा अन्य नोटहरुको बारेमा केही बताएको छैन । नेपाल सरकारले केही पनि भन्न सकेन कि सान नोटहरू चलिरहेका छन वा छैनन ?
तथापि, राजेश जोशी यो पनि भन्छन् कि नोटबन्दीको बावजूद, दुई देश बिचको सम्बन्धमा पर्ने प्रभावको बारेमा तत्काल केही भन्न सक्ने अवस्था रहेको छैन । उनको अनुसार, जब यी निर्णयहरू लिइए, भारत सरकार वा नेपालमा रहने भारतीय कुटनीतिज्ञहरुलाई यो जानकारी हुनुपर्छ कि नेपाल पनि जस्तोसकैं फैंसला लिन सक्छ । साथैं उनी भन्छन, कि नोटहरूमा भएको मतभेदको बावजूद, दुई देशबीच वार्ता चलिरहेको छ ।( बीबीसी हिन्दी)